حتما شما هم متوجه این موضوع شدین که این روزها، انتخاب شغل و مسیر حرفه ای برای افراد زیادی تبدیل به چالش شده...

برخلاف گذشته که افراد انتظار داشتن مسیر شغلی خودشون رو به سرعت تعیین کنن و در همون حوزه، ادامه تحصیل بدن و کار کنن و بازنشسته بشن، در دنیای امروز، مسیر انتخاب شغلی پیچیده تر شده و مراجعین زیادی در جلسات کوچینگ، دغدغه هایی مثل انتخاب رشته و شغل، تصمیم گیری برای استعفا از کار، یا تغییر دادن شغلشون رو دارن.

یکی از علت های زیاد شدن این دغدغه، وجود تعداد زیاد گزینه های شغلی در دسترس و راحتی شروع مسیرهای مختلف هست.

شما  میتونین با چند کلیک ساده در اینترنت، به انواع دوره های خود خوان و  تعدادی زیادی از رشته های مختلف در دانشگاه های سراسر دنیا دسترسی پیدا کنین.

 تغییر در تنوع مسیرهای شغلی، افزایش قدرت انتخاب، مباحثی مانند جستجوی معنا در کار، علاقه و رضایتمندی کاری، اغنا fulfilment و... مسیر انتخاب شغلی را پیچیده‌تر کرده و همچنین احتمال تغییر شغلی رو در برهه های مختلف زندگی افراد بیشتر کرده، به همین دلیله که نیش کوچینگ شغلی در سال 2024 جز، 5 نیش کوچینگ رو به رشد شناخته شده.

علت دیگر این موضوع، نگرانی های اقتصادیافراده که اون ها رو برای رفتن به مسیرهای شغلی جدید و کسب مهارت‌های مختلف تشویق میکنه. 

اما نیش کوچینگ شغلی چیست؟

کوچینگ شغلی مرتبط با انتخاب و تصمیم گیری درباره ی شغل و موارد مرتبط با  تغییر شغلی و رشد آن هست.

تئوری و تحقیقات در زمینه نیش کوچینگ شغلی:

در این مقاله،به دو دسته از مراجعین کوچینگ شغلی، چالش ها و تکنیک ها و ابزارهای کوچینگ کمک کنندهاشاره میشه.

لطفا این مورد رو در نظر بگیرید که فرمول و یا ساختار ثابتی وجود نداره و بر اساس اطلاعات داده شده میتونید در جلسات کوچینگ خود، ازاین موارد استفاده کنین. همچنین مراقب خطاها ی فکریمثل تفکر سیاه و سفید باشیم!

1- موضوع انتخاب شغلی اولیه در جلسات کوچینگ شغلی

مراجعین: افراد جوان و افرادی که در ابتدای مسیر انتخاب شغلی هستند.

چالش های این افراد چیست؟

این مراجعین، به دلیلتجربه کم در زمینه ی کاری و همچنین شناخت کم از خوددرگیر چالش انتخاب و تصمیم گیری شغلی میشن. این تجربه و شناخت کم شبیه به حرکت کردن در مسیری تاریکه که باعث نگرانی میشه (معمولا به این افراد آزمون و خطا و تجربه کردن مسیرهای مختلف پیشنهاد میشه (Jonathan Passmore ) اما همچنان میتونیم با کمک کوچینگ شغلی انتخاب های بهتری رو هم آفرینی کنیم.

چالش دیگه ای که وجود داره، مهارت تصمیم گیریه. چون به طور معمول، غالب ساختار روز این افراد توسط مدرسه/دانشگاه، خانواده، نرم های فرهنگی و انتظارات اجتماعی برنامه‌ریزیشده (Jonathan Passmore)  (مثل دانشجویی که برنامه کلاسی داره و بعد از اون کلاس زبان و باشگاه داره)، فرآیند تصمیم گیری برای این موضوع مهم، بین گزینه های در دسترس بسیار زیاد، یه مقدار چالش برانگیز میشه (هشدار خطاهای فکری صفر و یک).

 جلسات کوچینگ که مراجع، راهکارهای مخصوص به خودش رو انتخاب و طراحی میکنه ، میتونه تجربه و بیشن های ارزشمندی رو بهش هدیه بده.

 تکنیک و ابزار پیشنهادی کوچینگ برای همراهی بهتر این دسته از مراجعین

1- کاوش توانمندی ها در جلسات کوچینگ:

یافتن توانمندی و نقاط قوت، پایه ای برای اکتشاف شغلیست.

شناختن توانمندی و نقاط قوت، محدود به تجربیات کاری نیست و میتونین با کاوش در  تجربیات فرد  در حوزه های مختلف زندگیمثل تحصیل، ورزش، کار در خانه، اوقات فراغت و فعالیت های مختلف اون ها رو کشف کنین.

درک و کشف نقاط قوت به شناخت بهتر فرد از خودش  کمک میکنه. از این طریق مراجعین میتونن انتخاب های شغلیشون رو بر مبنای ویژگی های شخصیتی و توانمندی هاشون انتخاب کننن که نتیجه ی اون افزایش رضایتمندی شغلی، تعامل  در کار  work engagement  هست (Jonathan Passmore ).

2- ژنوگرام شغلی Career genogram در کوچینگ شغلی

 ارزش ها، خواسته ها و تمایلات شغلی  افراد جوان تحت تاثیر محیط و دیگران مانند خانواده، جامعه، فرهنگ، اطرافیان و ...هست.
برای ساختن هویت مستقل لازمه که فرد تعاریف، جهان بینی و برچسب ها و ارزش هاییرا که از بیرون دریافت کرده رو از دیدگاه و جهان بینی خودش، ارزش های شخصی خودش و خواسته های درونیش تفکیک کنه تا مناسب ترین مسیر شغلی رو بر اساس هویت و خواسته های درونیش انتخاب کنه. (Jonathan Passmore ).

Career genogram  ژنوگرام شغلی یک نمایش تصویری از تاریخچه حرفه ای چندین نسل در یک خانواده از جمله والدین، پدربزرگ و مادربزرگ رو نشان می ده. هدف ژنوگرام شغلی، شناسایی الگوها و تأثیراتی هست که روی شکل گیری آرزوها و انتخاب های شغلی فرد تاثیر میذاره.

با بررسی مشاغل اعضای خانواده،  فرد می تونه بینش جدیدی در مورد ارزش ها، مهارت ها و علایقش به دست بیاره و تصمیمات آگاهانه ای در مورد مسیر شغلیش  بگیره (Career Genogram).

بطور مثال با ترسیم درخت مشاغل اعضای خانواده در طول نسل‌ها، مراجعین می‌تونن بینش‌هایی در مورد عوامل موثر در انتخاب‌های شغلیشون به دست بیارن و سقف نگاه و محدودیت های ذهنی که ناشی از تاثیرات شغل خانواده بر انتخاب هاشون هست رو درک کنن و بتونن با دید وسیع تری، گزینه شغلی مناسب خودشون رو پیدا کنن.

(Yates, 2021, p. 285)

2- موضوع تغییر مسیر شغلی بعد از سال ها کار در یک حوزه در جلسات کوچینگ شغلی

در این موارد، به دو نوع از چالش ها لازمه توجه بشه.

چالش های لجستیک 

مراجعینی که تمایل به تغییر مسیر حرفه ای خودشون بعد از سال ها تجربه در یک حوزه رو دارن، با چالش های لجستیک (چالش هایی مثل تخصص، مهارت، حقوق و..) مواجه میشن.

  این افراد معمولا  پله های ترقی رو در حوزه ی کاری قبلیشون بالا رفتن و مواردی مثل تخصص، جایگاه و اعتبار، تجربه و حقوق خوبی رو به دست آورن. علاوه بر این، معمولا تعهداتی مثل  مسئولیت های خانواده و فرزند رو دارن که ریسک تغییر مسیر شغلی میتونه تمامی این موارد رو تحت تاثیر قرار بده.

تغییر مسیر شغلی، میتونه این افراد رو از بالای پله ی ترقی به پله ی اول برسونه و  هزینه های مختلف زمانی، مالی و انرژی رو برای یادگیری حوزه جدید و کل زندگی اون ها و اطرافیان نزدیکشون (مثل فرزند) داشته باشه که این هزینه ها میتونه  احساسات مختلفی رو برای مراجعین مختلف ایجاد کنه. 

بنابراینتوجه به تعادل در کار و زندگی از موضوعاتیه که لازمه کوچ در جلسه با مراجعینش چک کنه و در صورت نیاز به اون در جلسه بپردازن. 
(مثال: این تغییر در زندگی اطرافیان تو چه تاثیراتی خواهد گذاشت؟)

علاوه بر چالش های لجستیک دلیل های تغییر مسیر شغلی متفاوت هست.

تعدیل نیرو، کاهش نیاز به شغل خاص و مراجعینی که از کارشون اخراج شدن،  تجربیات ناخوشایندی مثل طرد شدن، حس کنترل نداشتن روی زندگی و تنش ها و احساساتی مثل خشم، غم، نگرانی، اضطراب رو تجربه میکنن و لازم هست که  کوچ شغلی از قبل برای این موارد آماده باشه  تا بتونه در جلسه کوچینگ، همراهی و حمایتگری لازم رو نشون بده  (بدون ورود به سایر حوزه های تخصصی مثل روانشناسی).

 مراجعین در این موارد به طور کلی به دو دسته تقسیم میشن (Jonathan Passmore ).

ابزارها و تکنیک های پیشنهادی برای این دسته از مراجعین:

1- Job Crafting

به معنی خودکارگردانی شغلی یا بازآفرینی شغل  به طور شخصی سازی شده هست.  یعنی هر فرد، شغلش رو با توجه به ترجیحات، استعدادها و ارزش‌های شخصیش بازآفرینی میکنه. یعنی فرآیندی که شامل تغییر در محتوای شغل  و شیوه‌های انجام کار هست تا شغل برای اون فرد جذاب‌تر، معنا‌دارتر و رضایت بخش تر بشه.  (Jonathan Passmore )

علاوه بر بازآفرینی شغلی، با توجه به محیط ووکا vuca در صنعت و تغییرات سریع در کسب و کار،فرصت های مختلفی برای تغییر پوزیشن شغلی کارکنان و یا ایجاد تغییرات کوچک و بزرگ در سازمان ها و تیم ها ایجاد میشه.

2- مدل The kaleidoscope career model (KCM) برای خانم ها

DOI:10.5465/AME.2005.15841962

این مدل به بررسی مسیر شغلی خانم ها می پردازه. Mainiero and Sullivan از اینکه در قرن 20، غالب  ادبیات تحقیقاتی مسیر شغلی، از روی مردان، تست و مدل سازی شده بود کلافه frustrated شده بودن. فرضیه در این تئوری های اولیه این بود که  یک راه دیفالت برای داشتن شغل خوب وجود داره و اون راه، راه مردانه.  به همین دلیل Mainiero and Sullivan  اطلاعات مسیر شغلی خانم ها را دنبال کردن و به الگوهای پایداری consistent pattern دست یافتن که در 3 فاز طبقه بندی میشه.
 
جدول پایین ترجمه ی مستقیم فازهاست. (توجه کنید که همه زنان این مسیر دقیق را دنبال نمی کنند. عوامل شخصی، اجتماعی و فرهنگی و.. روی مسیرهای شغلی زنان نیز موثر هست. به طور مثال مرخصی زایمان برای مردان در فرهنگ های مختلف و غیره).
 

مدل کالئیدوسکوپ نشون می‌ده که مسیر شغلی زنان تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله ارزش‌های شخصی، مسئولیت‌های خانوادگی و انتظارات اجتماعی میتواند در سه فاز تغییر میکنه.

به اشتراک گذاری مدل کالئیدوسکوپ در جلسات کوچینگ با مراجعین خانمی که چالش های مشابه با موارد ذکر شده رو دارن، می تونه، به گفت و گوهای روشنگرانه ای  در مورد ارزش ها و تعارضات منجر بشه و بینش های عمیقی رو برای این مراجعین ایجاد کنه. علاوه بر این دیدن اینکه این چالش ها به طور گسترده در میان زنان مشترک بوده و مسیرهای شغلی برای خانم ها با شرایط متفاوتشون میتونه به خوبی طی بشه به اطمینان خاطر و اعتماد بنفس اون ها کمک میکنه.

مقالات پیشنهادی: